سوالات درس به درس فلسفه سوم دبیرستان
درس [1] فلسفه چیست (1):
1. ریشه یونانی لفظ فلسفه چیست و به چه معناست؟ ص2
2. لفظ سوفیست به چه معنا است و عقیده آنها را بیان کنید. ص2
3. منظور از مغالطه در استدلال چیست؟ چه کسانی از این روش استفاده میکردند؟ ص2
4. لفظ سوفیست در ابتـداء چه معنـایی داشت؟ هم اکنون معنـای رایج آن چیست؟ ص2
5. سوفیستها چه اعتقادی داشتند و چرا سقراط مایل نبـود او را سوفیست بخوانند؟ ص2
6. کلمه فیلوسوفوس که در اصـل به معنی دوستـدار دانـایی بـوده رفته رفته به مفهوم .......... ارتقاء پیدا کرده و کلمه فلسفه مرادف با ......... شد. ص2
7. اصطلاح فلسفه در بین مردم چه معنایی دارد؟ مثالی بزنید. ص3
* با ذکر یک مثال معنای فلسفه را در بین مردم توضیح دهید.
8. معنای عامیانه فلسفه چیست ذهن انسان در چه صورتی به کنجکاوی درباره برخی امور میپردازد؟ ص3
9. چرا اندیشمندان و همچنین مردم امروز به سراغ بحثهای فلسفی میروند؟ ص3
10. چرا انسان به سوی فلسفه میرود؟ و نظر ارسطو در اینباره چیست؟ ص3
11. کاربرد مفاهیمی همچون اسید، بار الکتریکی توسّط دانشمندان علوم تجربی، بیانگر چه اصول پذیرفته شدهای از جانب آنهاست؟ ص4
12. کدامیک از عبارتهای زیر در فلسفه و کدامیک در علوم تجربی مورد بررسی قرار میگیرد. ص4تا6
الف) با اینکه حواسّ خطا میکند باز میتوان به آنها اعتماد کرد. ب) طبیعت قابل شناخت است. ج) فلز رادیم در طبیعت به مرور تجزیه میشود. د) محلول تورنسل همواره در مجاورت بازها به رنگ آبی در میآید.
13. مفهوم قانون در علوم تجربی چه اصولی را بیان میکند؟ ص5
14. اصل یکنواخت عمل کردن طبیعت چگونه اصلی است و بیانگر چیست؟ ص5
15. قاعده «علّیّت» را با مثالی توضیح دهید. ص5
16. منظور از رابطه علّیّت چیست؟ ص5
17. اصل علّیّت به چه معناست؟ این قاعده در علوم مختلف چه اهمّیّتی دارد؟ ص5
18. اصل تبعیّت همهی موجودات را از قانون علّیّت با یک مثال توضیح دهید. ص5
19. اصولی که بایدفیلسوف ثابت نماید تادانشمند بتواند تحقیقات خودرا آغاز کندچه اصولی است؟ ص5و6
20. با توجّه به نیاز علم به فلسفه چهار اصل از اصول فلسفی که پایه و مبنای کاوشها و تحقیقات علمی واقع میشوند کدامند، بنویسید. ص5و6
21چهار اصل از اصول و مبانی فلسفی علوم تجربی را نام ببرید. ص5و6
22. اصولی مشترکی که دانشمندان قبول دارند را نام برده و بنویسید این اصول به کدام دانش تعلّق دارند؟ ص5و6
23. دو نمونه از فرضهای اوّلیّه و مقدّماتی که دانشمندان در همه علوم تجربی آنها را پذیرفتهاند نام ببرید. ص5و6
24. در پاسخ به سؤال «چرا هر پدیده محتاج علّت است» باید وارد چه قلمروی شد؟ چرا؟ ص6
25. توضیح دهید که چه نوع تلاشی را میتوان به عنوان یک کار فلسفی قلمداد کرد؟ ص6
26. کاربرد فلسفه علوم طبیعی را توضیح دهید. (چیست؟) ص6
سؤالهای تکمیلی درس [1]:
1. سوفیستها چه کسانی بودند و در مورد حقیقت چه نظری داشتند؟ ص2
2. سفسطه به چه معناست؟ ص2
3. مردم معمولاً چه زمان از فلسفه یک امر سؤال میکنند؟ ص3
4. انسان میکوشد تا با بهرهجویی از ...... خود به راز و رمز امور دست یابد و گرههای ...... را از رشته حوادث و پدیدهها بگشاید و از عمق .... آنها سر در آورد و ..... شکل خاصّی از این تکاپوی پایانناپذیر ..... است ص3
5. روش تجربی چه روشی است؟ ص4
6. از نظر دانشمندان، روش مطمئن برای کشف اسرار طبیعت چه روشی است؟ ص4
7. علم تجربی را چه علمی میدانند؟ ص4
8. عبارتهای زیر را مختصراً توضیح دهید: ص4 و 5
واقعیّت داشتن جهان، قابل شناخت بودن طبیعت، درستی روش تجربه و آزمایش.
9. مفهوم قانون بیانگر چیست؟ ص5
10. در پرتو کدام قاعده است که تمام تحقیقات علمی معنی پیدا میکند؟ شرح دهید. ص5
11. اصل ........ نزد همه دانشمندان اصلی پذیرفته شده است که همه قوانین ........ بر پایه آن بنا شده است.ص5
12. معنای مشترکی که بین کاربرد فلسفه در گفتگوی روزمره و کاربرد آن به شکل یک دانش خاصّ وجود دارد، کدام است؟ ص6
درس [2] فلسفه چیست (2)
1. نحوه ارتباط علم فلسفه با علم روان شناسی را بنویسید. ص7
2. در بحث «شناخت» فلسفه از چه چیزی سخن به میان میآید؟ چرا این بحث در روانشناسی نیز مطرح است؟ ص7
* بحث شناخت در فلسفه پیرامون چه موضوعی است؟ و این بحث چگونه با علم روانشناسی ارتباط پیدا میکند؟
3. نام دومسئله ازمسائل جامعه شناسی راکه ریشه دربینش فلسفی جامعه شناسی دارد بنویسید. ص8
4. مسئلهای که موجب پیوند فلسفه و جامعه شناسی میشود بحث ....... و ....... است. ص8
5. ارتباط فلسفه و علم جامعه شناسی را در بحث اصالت فرد و اصالت جامعه توضیح دهید. ص8
6. عقیده فیلسوفان مکتب فلسفی مارکسیسم و فیلسوفان الهی را دربارهی انسان و پایگاه طبقاتی او، مقایسه کنید. ص8
* نظر مارکسیستها درباره انسان و پایگاه طبقاتی او چیست؟ توضیح دهید.
7. هر یک از سؤالات زیر در چه علمی مورد بحث قرار می گیرد؟ ص8 تا10
الف) آیا انسان میتواند خود را از تأثیر مطلق و بیقید و شرط پایگاه طبقاتی خود آزاد سازد؟
ب) مردم باید از چه کسی یا چه کسانی اطاعت کنند؟
ج) چرا راستی و درستی خوب است و دروغ و خیانت بد؟
د) چرا شاعران زبان زیبایی را میفهمند و بعضی دیگر آن زبان را نمیفهمند؟
8. نحوه ارتباط فلسفه و علم سیاست را بیان کنید. ص9
9. نظر مارکسیسم و اسلام را درباره حکومت بنویسید. ص9
10. مارکسیسم حکومت را حقّ ..... میداند و در اسلام حکومت و اقتدار تنها از آن ..... است. ص9
11. نحوه ارتباط فلسفه و علم اخلاق را بیان کنید. ص9
12. هدف از فلسفه اخلاق چیست؟ ص9
13. مشخّص کنید کدامیک از گزینههای ذیل بیانگر «فلسفه اخلاق» است؟ ص9
الف) انسان باید وفادار باشد. ب) انسان نباید حقوق دیگران را ضایع کند.
ج) راستگویی خوب است، چون باعث اعتماد به نفس میشود.
د) پاکی، پارسایی، عدالت و تقوا از نشانههای انسان پرهیزگار است.
14. مشخص کنید عبارات ذیل کدامیک صحیح و کدامیک غلط است؟ ص9و10
الف) تبیین عقلانی زیبایی مربوط به حوزه فلسفه اخلاق است.
ب) در اخلاق و فلسفه اخلاق از حکومت مردم بر مردم صحبت میشود.
ج) استدلال فیلسوفان درمورد اینکه چه چیزی خوب و چه چیزی بد است، مربوط به حوزهی فلسفه اخلاق است.
15. هر یک از سؤالات زیر در چه علمی مورد بحث قرار میگیرد؟ ص9و10
الف) فرق یک هنرمند با دیگران چیست؟
ب) چرا راستی و درستی خوب است و دروغ و خیانت بد؟
ج) چه کسی باید برای مجازات قانون وضع کند؟
د) حکومت بر مردم حقّ چه کسانی است؟
16. هر یک از سؤالات زیر در چه علمی مورد بحث قرار میگیرد؟ ص9و10
الف) چرا بعضی زبان زیبائی و هنری اشیاء را میفهمند و بعضی دیگر آن را نمیفهمند؟
ب) چرا باید اشخاص مجرم مجازات و تنبیه شوند؟
ج) آیا ارزشهای اخلاقی نسبی است؟
د) مردم باید از چه کسی یا چه کسانی اطاعت کنند؟
17. ارتباط فلسفه با علم هنر را شرح دهید. ص10
18. رابطه فلسفه و علم حقوق را شرح دهید. ص10
19. در علم حقوق چه مسائلی مطرح میشود ؟ این مسائل چه ارتباطی با فلسفه دارند؟ ص10
* مسائل اساسی علم حقوق را بنویسید .
سؤالهای تکمیلی درس [2]:
1. چرا علوم انسانی نیازمند فلسفه بوده و چه ارتباطی با آن دارند؟ ص7
2. جامعه را تعریف کنید. ص8
3. ارتباط فلسفه و علم جامعهشناسی را درباره بحث انسان و پایگاه طبقاتی او توضیح دهید. ص8
4. یکی از مسائل مهمّ در علم سیاست چیست؟ در کجا میتوان به آن پاسخ داد؟ ص9
5. دو مسئله از مسائلی که فلسفه و علم حقوق را به هم ارتباط میدهد بنویسید. ص10
1. کوشش فلسفه چیست؟ ص11یا13
2. ویژگی نگاه فلسفی چیست؟ ص11
3. اختلاف و اشتراک اشیاء نسبت به هم در چیست؟ ص11
4. توضیح دهید چه تفاوتی میان کار یک فیلسوف و یک عالِم در بررسی اشیاء وجود دارد؟ ص11و12
5. هدف فلسفه اولی چیست؟ ص11و12
6. مهمترین بخش فلسفه را نام برده و آن را تعریف کنید. ص11و12
7. مابعد الطّبیعه یا فلسفه اولی را تعریف کنید. ص12
8. کدام جمله صحیح است: ص12
الف) فلسفه اولی هر چیزی را از آن جهت که کمّیّت و مقدار دارد مطالعه میکند.
ب) مابعدالطّبیعه هرچیز رااز لحاظ خواصّ مادّه مثل گرمی، سردی، حرکتوسکون مطالعه میکند.
ج) فلسفه اولی موجودات را صرفاً از جهت وجود داشتن مورد مطالعه قرار میدهد.
9. فلسفه اولی نام دیگری است بر .......... که پیرامون .......... بحث میکند. ص12و13
10. دانشی که درپی یافتن احکام و قواعد هستی باشد چه نام دارد؟ یکمورد از مسائل آنرا نام ببرید. ص12و13
11. موضوع مابعد الطّبیعه یا فلسفه اولی را بنویسید. ص12
12. چهار مورد از مسائل مابعد الطّبیعه یا فلسفه اولی را نام ببرید. ص12و13
13. کدام مورد از مسائل فلسفه اولی نیست؟ ص12و13
الف) علّت و معلول ب) وحدت و کثرت
ج) کمّیّت و کیفیّت اشیاء د) هستی و چیستی
14. یکی از مسـائل فلسفه اولی، علّت و معلول است آنرا بـا ذکر مثـال توضیـح دهید. ص13
* یکمورد از مسائل فلسفه اولی را نام برده و آنرا بطور مختصر توضیح دهید.
15. بحث وحدت و کثرت را در فلسفه اولی توضیح دهید. ص13
16. توضیح دهید مهمترین مصداق فلسفه چیست؟ ص13
سؤالهای تکمیلی درس 3:
1. فلسفه چیست؟ ص11
2. نگاه فلسفی چه نگاهی است؟ و کوشش فیلسوف برای چیست؟ ص11
3. چه موقع سر و کار ما با یکی از علوم تجربی یا انسانی است؟ ص11
4. علوم مختلف، موجودات را چگونه مورد بررسی قرار میدهند؟ ص11
5. چه موقع به سراغ علوم مختلف میرویم؟ ص12
6. چه هنگام قدم در عرصه مابعد الطّبیعه میگذاریم؟ ص12
7. در عرصه ما بعد الطّبیعه توجّه روی چه موضوعی است؟ ص12
8. بحث «ثابت یا متغیّر بودن هستی» در فلسفه اولی را توضیح دهید. ص12
9. بحث «وجود و ماهیّت» در فلسفه اولی را توضیح دهید. ص12و13
10. اگر در میان موجودات عالم وحدت و کثرت نبود چه اتفاقی رخ میداد؟ ص13
11. چه رابطهای میان فلسفـه اولی و فلسـفه به معنای تبیین عقلانی پدیدهها وجود دارد؟ص13
12. فلسفه چه نوع کوششی است؟ ص13
13. حقیقیترین و اصلیترین مبنایی که همه خصوصیّات اشیاء و پدیدهها به آن باز میگردد چیست؟ ص13
14. عرصهی مطالعه فلسفه اولی را بنویسید. ص13
درس [4] آغاز فلسفه:
1. نخستین مجموعهها یا قطعههایی که به زبان ....... نگاشته شده از ....... به یادگار مانده است و تأمّلات بشری پیرامون هستی و آغاز و انجام جهان در ابتداء با .......... همراه بود و به ........ بیان شده است. ص16
2. سرچشمههای اندیشههای راز گونه بشر را که صبغه ما بعد الطّبیعی دارد در کجا باید جستجو کرد؟ ص16
3. جاهای خالی را با کلمات مناسب مطابق متن کتاب کامل کنید: ص16
سرچشمههای اندیشههای راز گونه بشر را که .................... دارد باید در ................. مردم مشرق زمین جستجو کرد.
4. چرا ازیونان به عنوان مهد تفکّر فلسفی یاد میکنند؟آیا آغاز اندیشه بشر مربوط بهزمان خاصّی است؟ص16
5. اندیشههای فلسفی مردم مشرق زمین چگونه بوده است؟ ص16
6. فرق اندیشههای فلسفی مردم مشرق زمین را با اندیشههای فلسفی مردم یونان بنویسید. ص16
7. نظر برتراندراسل درباره ظهور تمدّن یونانی چیست؟ ص16
8. در قرن پنجم قبل از میلاد چه عاملی سبب بیاعتمادی مردم نسبت به دانش و اندیشه شد؟ ص17
9. چرا سوفسطائیان دنبالکردن شیوه جهانشناسان را بیهوده میدانستند؟ ص18
10. نظر گزنفون درباره سوفسطائیان چه بود؟ ص18
11. نظر سوفسطائیان را درباره حقیقت بیـان کرده و دو شخصیّت معروف سوفسطایی را نام ببرید. ص18و19
12. مشهورترین شخصیّت سوفسطایی چه کسی بود؟ و چه عقیدهای داشت؟ ص18و19
13. منظور پروتاگوراس از جمله «انسان معیار همه چیز است» چه بود؟ ص19
* شعار «انسان معیار همه چیز» از چه کسی است و منظور او چه بود؟
* چرا پروتاگوراس معتقد است که انسان معیار همه چیز است؟
14. عقیده پروتاگوراس درباره حقیقت چه بود؟ ص19
15. به عقیده پروتاگوراس همه چیز ... است و حقیقت بـه معنای دانش پایـدار ... و حقیقت جنبه ... دارد.ص19
16. عقیده پروتاگوراس و گرگیاس را دربارهی حقیقت بیان کنید. ص19
17. عقیده گرگیاس دربارهی حقیقت چه بود؟ ص19
18. کدام یک از سوفسطائیان شناسایی را انکار میکرد؟ عقیده او را در این زمینه بنویسید. ص19
19. توضیح دهید اثرهای منفی عقاید سوفسطائیان در میان افـکار مردم آن زمـان چه بود؟ ص20
20. اثرهای (منفی و مثبت) عقاید سوفسطائیان را به طور مختصر بیان کنید. ص20و19
21. سوفسطائیان چه تأثیر مهمّی در تاریخ فلسفه گذاشتهاند؟ ص19
سؤالهای تکمیلی درس 4:
1. مهد تفکّر فلسفی کجاست؟ ص16
2. زادگاه فلسفه یونانی کجا بود؟ و در چه زمانی پایهگذاری شد؟ ص17
3. چهچیزهایی بیش ازهمه اندیشمندان نخستین را به خود مشغول میداشت؟وتلاش آنها برای چه بود؟ ص17
4. چهار اندیشمند از اندیشمندان نخستین یونان را نام ببرید. ص17
5. چه چیزی سبب پیدایش سوفسطائیان شد؟ ص15و16
6. چرا روش سوفسطائیان در تاریخ فلسفه بسیار مؤثّر بوده است؟ ص19
7. چه کسی در زمان سوفسطائیان، شالوده تفکّر فلسفی اصیل را استوار کرد؟ چگونه این کار را به انجام رساند؟ ص20
8. روش سقراط در احیای تفکّر اصیل چه بود؟ ص20
9. چرا سقراط را بنیانگذار فلسفه دانستهاند؟ ص20
10. چرا سقراط را سخنگوی فلسفه دانستهاند؟ ص20و21
11. سقراط خود را مأمور به انجام چه کارهایی از جانب خداوند میدانست؟ ص21
درس [5] شهید راه حکمت:
1. هدف سقراط از گشتوگذار در میان مردم چه بود و چرا آنرا وظیفه خود میدانست؟ و او خود را عهدهدار چه رسالتی میدانست؟ ص23
2. نظر سقراط درباره فضیلت و ثروت چه بود؟ ص23
3. ملتوس در دادگاه سقراط را به چه جرمی متّهم کرد؟ ص24
4. سقراط وظیفه خود و وظیفه قاضی را در دادگاه چه میداند؟ ص25
5. سقراط میگفت: وظیفه قاضی ............ و وظیفهی من ........... است. ص25
6. کرفون چه سؤالی از سروش معبد دلفی پرسید؟ و چه پاسخی از او شنید؟ ص26
7. سقراط چگونه سعی کرد تا راز پیام غیبی سروش را کشف کند؟ ص26
8. سقراط از جستجو برای کشف راز پیام سروش دلفی، به چه نتیجهای رسید؟ ص26
9. به نظر سقراط دانای حقیقی کیست؟ و راز پیام سروش دلفی چه بود؟ ص27
10. سقراط اتّهام ملتوس مبنی بر گمراه کردن جوانان را چگونه پاسخ داد؟ توضیح دهید. ص28و29
11. توضیح دهید: سقراط درباره این اتّهام که او خداپرست نیست، در دادگاه چه پاسخی داد؟ ص29
12. سقراط درپاسخ این سؤال که آیا ابلهی نیست که انسان کاری کند که جانش به خطر افتد؟ چه گفت؟ص30
13. چه اختلافی میان سقراط و مخالفانش در انگیزه انجام کارها وجود داشت؟ ص30
14. در نظر سقراط ملاک انجام هر کاری چیست؟ ص30
15. بـه عقیده سقراط برای شروع هر کاری بهترین مطلبی که باید در نظر گرفته شود چیست؟ ص30
16. چرا سقراط از مرگ هراسی نداشت؟ ص30و31
17. سقراط سعادت شهر خود را در .......... میدانست و داناترین آدمیان در پیام سروش دلفی ......... بود. ص31و27
18. الف) به اعتقاد سقراط، گریز از ........... دشوار نیست، گریز از ........... دشوار است. ص32و31
ب) به اعتقاد سقراط، بالاترین خدمتی که او در حقّ مردم شهر آتن کرده بود، چه بود؟
19. سوفسطائیان چه کسانی بودند؟ ص35
20. دو جنبهی مهمّ پیام سقراط را به اختصار شرح دهید. ص36و37
21. توضیح دهید مفهوم حقیقی نمیدانم از نظر سقراط چیست؟ ص36
* منظور از «نمیدانم سقراط» چیست؟
22. جاهای خالی را با کلمات مناسب مطابق متن کتاب کامل کنید: ص36
نمیدانم سقراط در واقع آوای ............................. و درس آگاه شدن از گوهر ...................... را که در درون هر انسانی نهفته است، طنینانداز کرده است.
23. چرا نمیدانم سقراط را نمیتوان با نمیدانم سوفسطائیان مقایسه کرد؟ ص36
* توضیح دهید نمیدانم سقراط با نمیدانم سوفسطائیان چه تفاوتهایی دارد؟
24. به نظر سقراط انسان چگونه میتواند از وسوسه شکّ و گمان خلاصی یابد و راه حقیقت را بپیماید؟ ص36
25. کدام مبحث منطق، یادگار مباحث سقراط است؟ آنرا بطور مختصر توضیح دهید. ص37
26. توضیح دهید سقراط بهترین راه وصول بهدانش درست و مطمئن را در چه میداند؟ ص37
سؤالهای تکمیلی درس 5:
1. سقراط چه مسائلی را مورد تفکّر و تأمّل قرار میداد؟ ص23
2. چه عواملی موجب شد تا توطئهای علیه سقراط طراحی شود؟ ص23
* چه کسانی با سقراط دشمنی داشتند و علّت آن چه بود؟
3. از نظر متّهم کنندگان سقراط، جرم او چه بود؟ ص24
* سقراط به چه اتّهامی به دادگاه فرا خوانده شد؟
4. کدام سخن ملتوس، سقراط را به حیرت انداخت؟ ص24
5. از دیر باز چه افترایی را به سقراط نسبت داده بودند؟ ص25
6. سقراط علّت تهمتها را چه میدانست؟ ص25
7. دانش خاصّ سقراط چه بود؟ ص26
8. ملتوس، آنیتوس و لیکون متّهمکنندگان سقراط، هر یک نماینده چه کسانی بودند؟ ص27
9. به نظر سقراط ترس از مرگ برای چیست؟ ص30
10. اختلاف نظر سقراط با دیگران درباره جهان دیگر چیست؟ ص30و31
11. آخرین سخنان سقراط پس محکومیّت به مرگ چه بود؟ ص32
12. سقراط نتیجه ناشکیبایی آتنیان را چه میدانست؟ چرا؟ ص32
13. سقراط مرگ را از چه چیزی برتر میشمارد؟ ص32
14. به نظر سقراط چرا گریز از مرگ دشوار نبوده و گریز از بدی شوار است؟ ص32
15. سقراط چه تصوری از مرگ دارد؟ ص32
16. زمانی که دوستان سقراط وسایل فرار او از زندان را فراهم کردند، وی چه پاسخی داد؟ ص33
17. به نظر سقراط یک حکیم چه ویژگیهایی دارد؟ ص33
18. سقراط در دفاعیّه خود راز دانایی خود را چه چیزی معرفی کرد؟ ص35
19. سقراط مأموریت معنوی زندگانی خویش را در چه میدید؟ ص35
20. چرا و چگونه سقراط در برابر سوفسطائیان بپا خاست؟ ص35و36
21. موفقیّت سوفسطائیان چه نتایج سوئی به دنبال داشت؟ ص35
22. روش سقراط در مقابله با سوفسطائیان چه بود؟ ص35و36
23. سقراط گام اوّل در راه کسب حکمت و دانایی را چه میداند؟ ص36
24. سقراط چگونه مخاطب خود را به خود آگاهی میرساند؟ ص36
25. منظور سقراط از «خود را بشناس» چیست؟ و چه میآموزد؟ ص36
26. «نمیدانم» سقراط سر آغاز چیست؟ ص36
27. مبارزه علمی سقراط با سوفسطائیان چگونه است؟ ص37
درس [6] گوهرهای اصیل و جاودانه:
1. روش افلاطون در مباحث فلسفی چگونه بود؟ افلاطون روش فلسفی خود را از چه کسی آموخته بود؟ص38
2. دو رساله از افلاطون را نام ببرید و موضوع هر یک را بنویسید. ص39
3. تفاوت رساله «تئتتوس» و «جمهوری» افلاطون در چیست؟ ص39
4. نظر پروتاگوراس را درباره شناسایی حواسّ نوشته سپس نتیجه آن را بیان کنید. ص40
5. با ذکر یک مثال، منظور پروتاگوراس را از جمله (آدمی مقیاس همه چیز است) توضیح دهید. ص40و41
6. به نظر سقراط، اگر ادراک حسّی حقیقت هر چیز را دریابد، در این صورت همه بحثها و کاوشهای علمی و فلسفی بیمعنا خواهد بود. چرا؟ ص41
7. به نظر سقراط اگر این عقیده که «ادراک حسّی حقیقت همه چیز را در مییابد» درست باشد، چه نتایجی از آن ناشی خواهد شد؟ ص41
8. شناخت (معرفت) حقیقی از دیدگاه افلاطون ، دارای چه ویژگیهایی است؟ ص43
9. ویژگیهای معرفت حقیقی رااز نظرافلاطون بنویسیدسپس بگوییدهریک ازآنها ضامن چه امری است. ص43
10. دو ویژگی معرفت حقیقی چیست؟ چگونه به این دو ویژگی میتوان دست یافت؟ ص43
11. ویژگی معرفت حقیقی از نظر افلاطون ................. و ............... است. ص43
12. ویژگی ........... ضامن صحت و درستی یک معرفت و ویژگی ........... ضامن دوام و ثبات معرفت است. ص43
13. توضیح دهید اینکه افلاطون میگوید «ادراک حسّی نسبی است» یعنی چه؟ ص44
14. نظر افلاطون درباره جهان طبیعت چیست؟ ص44
15. ابتداء سخن هراکلیتوس را نوشته سپس بنویسید منظور افلاطون از این پیام چیست؟ ص44
16. آیا به نظر افلاطون «ادراکات حسّی» ما دارای ویژگیهای معرفت حقیقی هستند؟ چرا؟ ص44
17. چرا افلاطون ادراک حسّی را شایسته اعتناء نمیداند؟ ص44
18. افلاطون برای رسیدن به معرفت حقیقی چه نظریهای را ارائه میدهد؟ ص45
19. نظریه مُثُل افلاطون را تعریف کنید. ص45
20. به نظر افلاطون انسان چگونه میتواند به معرفت حقیقی دست پیدا کند؟ ص45
21. راه حلّ افلاطون برای رسیدن به معرفت حقیقی شامل چه مراحلی است؟ شرح دهیـد. ص45
22. به نظر افلاطون، برای بدست آوردن معرفت حقیقی باید از سطح ........... فراتر رفت و از ابزار دیگری به نام ......... مدد جست. ص45
23. نظر افلاطون دربارهی ادراک عقلانی چیست؟ ص45
24. منظور افلاطون از مُثُل چیست و رابطهی آن با موجودات این جهان چگونه است. ص45
25. مرجع کلّیّات را از دیدگاه افلاطون شرح دهید. (با ذکر مثال) ص46
26. مرجع تصوّرات کلّی (از قبیل عدالت، زیبایی، نیکی) کجاست و چگونه میتوان آنها را ادراک کرد؟ ص46
* با ذکر یک مثال توضیح دهید مرجع حقیقی کلّیّات از نظر افلاطون کجاست و چگونه به آن میتوان رسید
27. تمثیل غار را درباره نظریّه مُثُل توضیح دهید. ص47
28. درتمثیل غار افلاطون معتقد است انسان باید چه مراحلی را طیّ کند تا به حقیقت برسدص48و49
* به عقیده افلاطون زندانی بیرون آمده ازغار چهمراحلی راباید طیّ کندتابه دیدار خورشید نایل گردد؟
29. بر اساس تمثیل غار افلاطون هر یک از مفاهیم زیر را با چه چیزی میتوانید تطبیق دهید: ص49
1. زندان غار 2. پرتو آتش 3. اشیاء بیرون و انسانهای در حال رفت و آمد 4. خروج آدمی از غار.
سؤالهای تکمیلی درس 6:
1. سبک دیالکتیک چه سبکی است و اختصاص به چه کسانی داشت؟ ص38
2. نام دانشگاهی که افلاطون بنا نهاد چه بود؟ و او به کدامیک از مسائل فلسفی توجّه شایانی داشته است؟ ص38و39
3. چه نوع شناختی همیشه برای آدمی از مطلوبترین چیزها بوده است؟ ص39
4. چرا فیلسوفانی مثل افلاطون در آثار خود به مسأله شناسایی توجّـه شایانی نشان دادهاند؟ ص39
5. افلاطون در بحثهای خـود درباره مسأله شناسایی، کدام سؤال اساسی را مطرح مینماید؟ ص39
6. کسی که میخواهد مطلبی را توضیح دهد باید چگونه سخن بگوید؟ ص40
7. چگونه افلاطون نظر پروتاگوراس را درباره شناسایی ردّ میکند؟ ص42و43
* افلاطون چگونه ثابت میکند که ادراک حسّی تنها راه شناسایی حقیقی نیست؟
* آیا شناسایی حسّی یقینآور است؟ توضیح دهید.
8. آیا شناسایی معتبر (حقیقی) و ادراک حسّی واقعاً هر دو یک چیز هستند یا دو چیز مختلف؟ توضیح دهید. ص42و43
9. افلاطون با انتقاد از ادراک حسّی در نهایت چه نتیجهای میگیرد؟ ص43
10. به نظر افلاطون، با بکار بردن چه روشی میتوان به معرفت حقیقی دست یافت؟ و چه چیزی آدمی را در این راه آماده میکند؟ ص43
11. آیا به نظر افلاطون میتوان با ادراک حسّی به شناسایی معتبر دست یافت؟ چرا؟ ص44
* دلایل نارسایی حواسّ از نظر افلاطون را بنویسید.
12. افلاطون درباره وجود تغییر و دگرگونی در طبیعت، عقیده کدام فیلسوف را پذیرفته بود؟
13. پیام هراکلیتوس در بیقراری جهان مادّی را بنویسید. ص44
14. آیا بیاعتباری حواسّ در فلسفه به معنی این است که تمام ادراکات حسّی ما بیاعتبار است؟ توضیح دهید. ص44 پاورقی
15. نظریه مُثُل از کیست؟ ص45
16. آیا افلاطون به شهود عقلانی معتقد است؟ توضیح دهید. ص45
17. اصطلاحات زیر را تعریف کنید: مثال ـ ایده ـ مُثُل. ص45
18. از نظر افلاطون، تصوّرات کلّی بر چه چیزهایی دلالت میکنند؟ ص46
19. افلاطون «تمثیل غار» را به منظوری به کار برده است؟ ص46و47
20. افلاطون سیر عقلانی به سوی معرفت حقیقی را در کدام کتاب و به کمک چه تمثیلی بیان کرده است؟ ص46و47
21. اگر کسی از زندان غار رهایی یابد، باید به ترتیب به شناخت چه اموری بپردازد؟ ص48و49
22. مراحل سیر عقلانی به سوی معرفت حقیقی را از دید افلاطون بنویسید. ص48و49
* مراحل سلوک سالک به سوی معرفت حقیقی را از نظر افلاطون بنویسید.
23. تمثیل غار و سیر عقلانی به معرفت حقیقی را با هم مقایسه کنید. ص49
24. از نظر افلاطون آدمی در پایان سیر و سلوک چه چیزی را در مییابد و چه چیزی را تصدیق میکند؟ ص49
* افلاطون بعد از طرح «مُثُل» به چه نتیجهای میرسد؟
25. منظور افلاطون از «مثال نیک یا خیر یا زیبا» چیست؟ ص49
درس [7] علّتهای چهارگانه:
1. نقش و تأثیر ارسطو در دانش بشری چه بوده است؟ ص51
2. روش فلسفی ارسطو به چه نامی معروف شد؟ سه تن از پیروان مسلمان ارسطو را نام ببرید. ص51
3. ارسطو در قرن ............ میزیسته است. لقب او .............. بود. او شاگرد ............... بود و روش فلسفی او به ............ معروف شد. ص51
4. دو تن از پیروان مسلمان و یک نفر از پیروان مسیحی ارسطو را نام ببرید. ص51
5. ارسطو چگونه فیلسوفی است؟ و به چه موضوعاتی علاقهمند بود؟ ص52
6. ارسطو «علم فیزیک» را چگونه تعریف کرده است؟ ص52
7. هدف ارسطو از شناخت طبیعت چیست؟ ص52
8. در مثال خیّاط، پارچه چه نوع علّتی است؟ ص52
9. ارسطو برای توجیه عقلانی هر پدیدهای از چه امری استفاده کرده است؟ ص53
الف) عالم مثل ب) علل اربعه ج) ادراکات حسّی د) تغییر و تحوّل پدیدهها
10. ارسطو در کدامیک از آثار خود به بیان علل اربعه میپردازد؟ ص53
11. علل چهارگانه ارسطو را براساس تعریفی که خود او در کتاب«طبیعیّات» آورده بنویسید.ص53و54 *
علل اربعه را از نظر ارسطو نام ببرید و هر کـدام را با ذکر مثال تعریف کنید.
12. در هر یک از نمونههای زیر، نوع علّت را مشخص کنید: ص53و54
1. ناطق نسبت به انسان. 2. جوجه نسبت به مرغ.
3. تندرستی نسبت به پیاده روی. 4. درودگر نسبت به پنجره.
5. نویسنده نسبت به کتاب. 6. سنگ مرمر نسبت به تندیس.
13. در جمله زیر علّتهای چهارگانه را مشخص کنید: ص53و54
14. «هنرمندی مجسمهی طلایی را بخاطر تزئین تالار ساخت»
15. علّت فاعلی و علّت مادی را با مثال تعریف کنید. ص53و54
16. علّت غایی را با ذکر مثال تعریف کنید. ص54
17. علّت صوری را تعریف کرده، نسبی بودن مادّه و صورت را با ذکر مثـال توضیح دهید. ص54و57
18. کدام علّت بیانگر جنس و کدام علّت بیانگر ماهیّت و نوع یک پدیده است؟ ص54
19. در این مثال علّت غایی را بیابید و از نظر ارسطو تعریف کنید: «علیّ برای تندرستی پیادهروی میکند». ص54
20. در این بیان بهمنیار [... اگر جُزوی بود از وجود او: یا آن جُزو به قوّت بود و بس، یا آن بود که بدو چیزی به فعل آید ....] کدام علل مطرح است؟ ص54
21. ازدیدگاه ارسطومنظورازعلّتهای درونی وعلّتهای بیرونی یکپدیده چیست با مثال شرح دهید. ص54
22. علل بیرونی اشیاء را نام ببرید و برای هر یک از آنها مثالی بنویسید. ص54
23. علّتهای بیرونی (از علل چهارگانه) را نام ببرید و برای هر یک مثالی بنویسید. ص54
24. از دیدگاه ارسطو علّت صوری و ........ از علّتهای ........ یک پدیده هستند و علّت فاعلی و ........ از علّتهای ........ به حساب میآیند. ص54
25. ارسطو علّت فاعلی را در حرکات طبیعی چگونه تفسیر میکند با ذکر مثال توضیح دهید. ص55
26. شیخ الرّئیس، علل حرکت اجسام را چگونه تفسیر میکند؟ ص55و56
27. اگر سنگی از بلندی سقوط کند، ارسطو علّت فاعلی آن را چگونه بیان میکند؟ ص55
28. ارسطو در مقابل این سؤال که چرا سنگ سقوط میکند و یا چرا شعله آتش بالا میرود چه پاسخی میدهد؟ ص55
29. منظور از طبیعت جسم چیست؟ با ذکر مثال آن را توضیح دهید. ص56
30. درنظر ارسطو علّت فاعلی بر چند قسم است؟ با ذکر مثال توضیح دهید. ص55و56
31. ابتداء مادّه یا هیولا را طبق نظر ارسطو تعریف کرده سپس برای آن یک مثال بنویسید. ص56
32. چرا علّت مادّی نیاز به علّت فاعلی دارد؟ توضیح دهید. ص56
33. علّت مادّی در نظر ارسطو چیست و چگونه به مرحله فعلیّت نایل میشود؟ ص56
34. ارسطو مرگ و ولادت را چگونه تبیین میکند؟ ص57
35. با مثالی توضیح دهید که « مادّه و صورت نسبی هستند» یعنی چه؟ ص57
36. جاهای خالی را کامل کنید. ص57و54و56
الف) در نظر ارسطو آنچه شدنی است ............. و آنچه بودنی است ............ نام دارد.
ب) علّتهای .............. و .............. علل بیرونی اشیاء میباشند.
ج) دانه لوبیا برای گیاه لوبیا در حکم علّت .............. است.
د) ارسطو علّت فاعلی درونی را که مبدأ حرکت و سکون در اجسام میباشد ........ مینامد.
ه) در نظر ارسطو ..... وجود بالقوّه و مایهی اوّلیّه است که در اثر تغییر و تحوّل به ...... میرسد.
37. جوجه نسبت به تخم مرغ .......... است و نسبت به مرغ .......... است. ص57
الف) فاعل ـ غایت ب) مادّه ـ صورت ج) صورت ـ مادّه د) غایت ـ فاعل
38. در نظر ارسطو، نسبت یک صورت به صورت بالاتر از خود چیست؟ ص57
الف) غایت آن است. ب) فاعل آن است. ج) مادّه آن است. د) صورت آن است.
39. میل طبیعی در درون اشیاء را باانگیزه و نیّت در ذهن انسان از دیدگاه ارسطو مقایسه کنید.ص58
40. علّت غایی برای ارسطو مفهوم گستردهتری دارد، توضیح دهید. ص58
41. به نظر ارسطو کدام علّت نظم و هماهنگی و هدفداری را در نظام طبیعت تأمین میکند؟ آن را توضیح دهید. ص58و59
42. از نظر ارسطو فلسفه چگونه دانشی است؟ و وظیفه فیلسوف چیست؟ ص59
43. وظیفهی فیلسوف از نظر ارسطو چیست؟ ص59
الف) تفسیر جهان هستی از افق مثل ب) تفسیر جهان ماوراء طبیعت از افق علل اربعه
ج) تفسیر جهان هستی طبق ادراک حسّی د) تفسیر جهان هستی از افق علل اربعه
سؤالهای تکمیلی درس 7:
1. معلّم اوّل لقب کیست؟ ص51
2. چه مسئلهای بیش از هر چیز ذهن ارسطو را به خود مشغول کرده بود؟ ص52
3. ارسطو در توجیه حرکات طبیعی میکوشد تا چه چیزهایی را شناسایی کند؟ ص52
* ارسطو حرکات طبیعی را چگونه توجیه میکند؟
* ارسطو به عنوان یک فیلسوف طبیعت شناس چه هدفی را دنبال میکند؟
4. چهار علّت اصلی را در چه اموری میتوان تشخیص داد؟ آن علل را نام ببرید. ص52
* علل اصلی حرکت و تحوّل در طبیعت از نظر ارسطو را نام ببرید.
5. سخن بهمنیار بن مرزبان را در تفسیر نظر ارسطو درباره علل اربعه بنویسید. ص54
6. کتب زیر از کیست؟ ص53 تا55
الف) طبیعیّات ب) التّحصیل ج) شفا .
7. رئیس حکمای مشّائی را نام ببرید. ص55
8. ابن سینا در توضیح مقصود ارسطو در مورد علّت فاعلی چه میگوید؟ ص55و56
9. معنی لغوی هیولا را بنویسید. ص56 پاورقی
10. این عبارت ارسطو راتوضیح دهید «آنچه شدنی است مادّه است و آنچه بودنی است صورت».ص57
11. از نظر ارسطو: آنچه شدنی است .......... است و آنچه بودنی است .......... . ص57
12. طبیعت و صورت را مقایسه کرده و بنویسید چه ارتباطی با هم دارند؟ ص57
13. عبارت زیر را توضیح دهید: «صورت همان طبیعت است آنگاه که به عنوان مبدأ حرکت و سکون در یک شیء در نظر گرفته شود». ص57
14. چه چیزی در انسان ضامن حرکت برای به دست آوردن چیزی است؟ ص58
15. ضامن حرکت مادّه اشیاء به سوی بالاترین صورت و فعلیّت چیست؟ ص 58
16. این عبارت ارسطو بیانکننده کدامیک ازعلل اربعه است«طبیعت هیچگونه کار بیهوده انجام نمیدهد».ص58
17. نظر ارسطو درباره علّت غایی در کلّ جهان طبیعت چیست؟ ص58
18. ارسطو علّت غایی در جهان طبیعت را به چه چیزی تشبیه کرده است؟ ص58
19. ارسطو عالم طبیعت را چگونه ترسیم میکند؟ ص58و59
20. در نظر ارسطو، علّت غایی در طبیعت چگونه عاملی است؟ ص59
21. از نظر ارسطو چه چیزی جهان را هماهنگ و هدفمند قرار داده است؟ ص59
22. به نظر ارسطو علّت غایی در عالم طبیعت چه وظیفهای را به عهده دارد؟ ص59
23. ارسطو مبادی شناخت حقایق جهان را چه میداند؟ ص59